Jak włączać zwierzęta do procesów projektowych? O godnym traktowaniu żywych istot.
Aby rozmawiać o designie w sposób pełny, jednocześnie lepiej zrozumieć rolę projektanta, warto przyjrzeć się popularnym definicjom pojęcia „design”. W naszej branży dyskusja obraca się najczęściej wokół projektowania zorientowanego na użytkownika, człowieka. Jednak, czy design to rozwiązywanie problemów ludzi, poprzez projektowanie rozwiązań? Warto zastanowić się, czy tzw. rozwiązania, artefakty, „nieczłowieczy” interesariusze też nie powinni mieć swojego głosu w dyskusji? Może czas wprowadzić do naszego rozumienia szerszą definicję projektowania?
W listopadzie mieliśmy przyjemność posłuchać świetnego wykładu Michelle Westerlaken pod tytułem: It matters what Designs Design Designs: Speculations on Multispecies Worlds. Michelle, która przyleciała do nas Malmo (Michelle jest Holenderką, ale obecnie przygotowuje się do obrony doktoratu w Malmö University), wprowadziła nas w swoim wykładzie w niezwykle ciekawy świat projektowania z udziałem zwierząt.
Michelle Westerlaken, WUD Silesia 2019, Fot. Justyna Niwińska
Na początku swojego wykładu Michelle zadała ważne pytania dotyczące tego, jak rozumiemy design i rolę projektantów, podważając postkolonialne podejście, które wyraźnie dominuje w dzisiejszym świecie. Jej propozycja definicji, która jest nam bardzo bliska, to „design, jako proces negocjowania możliwości”.
W tracie wykładu mogliśmy zapoznać się również z perspektywami, które pokazują nasze (ludzkie, nabyte, a nie nienaturalne) oderwanie od przyrody. Jednym z poruszonych przez Michelle tematów był Speciesism, czyli dyskryminacja gatunkowa – stawianie interesów własnego gatunku ponad interesami innych gatunków. By pokazać tylko przykład tego zjawiska, weźmy liczbę 150 miliardów. Tyle właśnie zwierząt jest co roku zabijanych przez ludzi w celach konsumpcji.
Jak zatem projektować, by nie wykluczać innych gatunków, tylko tworzyć świat, równy i godny dla innych żywych istot? Michelle w swoim wykładzie poszukiwała odpowiedzi na te pytania, wprowadzając nas w niezwykły obszar projektowania z udziałem zwierząt, pokazując przykłady projektowania interakcji ze zwierzętami i technologią oraz odkrywając przed nami światy wielogatunkowe.
Zapraszamy do obejrzenia wykładu Michelle:
Zachęcamy również do wysłuchania wywiadu z Michelle, który przeprowadzili Bartek Michalski oraz Łukasz Januszek z Dostarczaj Wartość.
Tematy poruszane przez Michelle nie tylko dotyczyły projektowania dla zwierząt, ale poruszały zdecydowanie szerszy temat relacji ludzi z innymi żywymi istotami.
Jonathan Safran Foer, autor doskonałego i wstrząsającego reportażu „Zjadanie Zwierząt”, w którym pisze o relacji ludzi do zwierząt oraz problemie, jakim jest chów przemysłowy cytuje jedną ze swoich rozmówczyń:
“Za umieszczenie logo korporacji w nieodpowiednim miejscu można trafić do więzienia. Gdyby korporację oskarżono o torturowanie milionów ptaków, prawo stanęłoby po stronie firmy, a nie po stronie niewinnych stworzeń. To konsekwencja negowania praw zwierząt. Nie rozumiem, czym kierują się ludzie, którzy nie uznają tych praw. W dzisiejszym świecie przedmiotowe traktowanie zwierząt jest na porządku dziennym, a traktowanie zwierząt jak zwierząt jest czymś nadzwyczajnym.”
– Jonathan Safran Foer
Pocieszający jest fakt, że rośnie świadomość na temat tych problemów. Może wykłady, takie jak ten od Michelle będą impulsem dla społeczności projektantów do dyskusji, redefinicji używanych pojęć, szerszego spojrzenia dla kogo i z kim projektujemy, a także do działania?
