10,5

WUD Silesia organizujemy od 11 lat. W roku 2020 ze względu na to, że nie zdecydowaliśmy się na organizację stacjonarnej konferencji, tak jak w poprzednich latach, postanowiliśmy nadać edycji numer 10,5. Była to dla nas zabawna zmiana numeracji, ale też komunikat, który wysłaliśmy do świata, że w tym roku planujemy coś zupełnie innego niż do tej pory.

“Rzeczywistość Ewentualna” nie powstała od razu. Dyskusję na temat możliwych działań prowadziliśmy od kwietnia 2020. Pomysłów mieliśmy wiele, jednak dopiero w połowie listopada pojawił się ten, który rozpalił naszą wyobraźnię, a naszym pracom nadał tempa.

Zadaliśmy sobie pytanie: “Co jeśli istniałaby technologia, która pozwalałaby na obustronnie zrozumiałą komunikację ludzi i zwierząt?”. Szybko pojawiły się kolejne pytania: jak wtedy wyglądałby świat, jak wyglądałoby życie, jak zmieniłoby się projektowanie? Napisaliśmy krótką historię wprowadzającą do ewentualnej wersji świata w roku 2028, w którym nowa technologia komunikacji międzygatunkowej istnieje, a wszystkich chętnych zaprosiliśmy do aplikowania do Międzygatunkowego i Interdyscyplinarnego Centrum Badawczo-Projektowego w WUDzisławiu. Tak narodził się projekt „Rzeczywistość Ewentualna. Mądrość znikającej przyrody.”.

W projekcie oprócz projektowania spekulatywnego wykorzystaliśmy, storytelling, role playing, pracę z metaforą oraz poprosiliśmy o pomoc merytoryczną ekspertki i ekspertów z obszarów projektowania oraz przyrody.

Celem, który nam przyświecał, było zwrócenie uwagi na problem degradacji środowiska naturalnego i ginącej przyrody. Projekt stanowił także punkt wyjścia do rozmowy na temat projektowania dla grup, których głosy są słabo słyszalne, a potrzeby pomijane. W ramach projektu uczestniczki i uczestnicy pracowali spekulatywnie przenosząc się w świat „Rzeczywistości Ewentualnej”. Wspólnie z przedstawicielami 6 zagrożonych gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (a dokładnie z: Bekasikiem, Żołędnicą Europejską, Morświnem Zwyczajnym, Rybitwą Czubatą, Wężem Eskulapą i Kozicą Tatrzańską) uczestniczki i uczestnicy pracowali nad koncepcjami rozwiązań w ramach wybranych przez siebie programów badawczo-projektowych:

• Hope – program skupiony na przeciwdziałaniu postępującej degradacji środowiska naturalnego.
• Equilibrium – program skupiony na tworzeniu rozwiązań użytkowych (produktów i usług) pozwalających na współdzielenie wybranej przestrzeni do życia społecznego i koegzystencji, przy zachowaniu bezpieczeństwa i wzajemnego szacunku.
• Senses of arts – program skupiony  na tworzeniu przestrzeni do ekspresji artystycznej oraz do aktywnej i współuczestniczącej wymiany kulturalnej pomiędzy gatunkami.

Więcej na temat projektowania spekulatywnego oraz Rzeczywistości Ewentualnej rozmawiałem z Bartkiem Michalskim z DostarczajWartość.pl – naszym patronem medialnym. Zapraszam do wysłuchania podcastu wszystkich zainteresowanych szczegółami.

 

Setup

Każda z osób, która zgłosiła się do projektu otrzymywała od nas jedną z 6 prezentacji, która opisywała zasady projektu i przedstawiała wybranego zwierzęcego towarzysza projektowego.

Dla wszystkich zarejestrowanych był też Slack, który pełnił rolę organizacyjną, integracyjną, inspiracyjną, ale przede wszystkim był kanałem komunikacji uczestników ze zwierzętami.

Dzięki temu zwierzęta, które możemy liczyć w Polsce na sztuki nagle przemówiły ludzkim głosem, co umożliwiło uczestnikom lepsze poznanie zagrożonych gatunków, a często zmianę perspektywy na potrzeby zwierząt i wartość płynącą z możliwości współpracy międzygatunkowej.

Wiemy od naszych zwierząt, że pierwsze rozmowy zaczęły się już w chwilę po rozpoczęciu projektu, a część z nich trwa do teraz.

Przebieg projektu

Baliśmy się, że nie będzie zbyt wiele zgłoszeń. Że projekt może okazać się zbyt trudny i niezrozumiały. Na szczęście były to obawy na wyrost. Do udziału w projekcie zgłosiło się ponad 100 osób z całej Polski (oraz kilka osób z zagranicy). W projekt zaangażowało się kilkadziesiąt osób. W dniu nadsyłania koncepcji trafiło do nas 16 prac zrealizowanych przez 25 osób.

To jest bardzo dobry wynik, biorąc pod uwagę złożoność projektu, czas na jego realizację i panujący wokół nas pandemiczny klimat.

Co jest warte podkreślenia, wyzwania podjęli się nie tylko projektanci i badacze, ale także przyrodnicy, osoby o zacięciu ekologicznym i aktywiści. Ciekawa świata i bardzo twórcza grupa osób o otwartych umysłach.

Każdy z otrzymanych projektów bardzo nas poruszył i sprawił, że zaczęliśmy stawiać sobie nowe pytania. Te pytania uruchomiły kolejne myśli i emocje.

O nadesłanych projektach profesor Tomasz Bierkowski z ASP w Katowicach, ekspert naszego projektu powiedział tak:

Pośród nadesłanych koncepcji wyraźnie można dostrzec, którzy z ich autorów są projektantami. Na szczęście różnice te objawiały się przede wszystkim w języku wizualnym, a nie w sposobie myślenia. W koncepcjach uwzględniono partycypację, empatyzację, inkluzywność, budowanie kapitału społecznego, oparcie się antropocentryzmowi, zorientowanie na cel, współpracę między gatunkową (dziś mówimy: interdyscyplinarną). Kilka koncepcji posiada również potencjał rozwiązań systemowych, stwarzających możliwość łatwego zaimplementowania w przypadku rozwiązania podobnych problemów innych zagrożonych gatunków. 

– Prof. Tomasz Bierkowski

Zapraszamy do zapoznania się ze wszystkimi koncepcjami w naszej galerii spekulacji.

Wspólnie z zaproszonymi ekspertami podjęliśmy się niełatwego zadania, przygotowania feedbacku dla wszystkich uczestniczek i uczestników na temat przesłanych przez nich koncepcji oraz przyznaniu wybranym pracom wyróżnień. Po długich dyskusjach wybraliśmy 3 prace, którym zostały przyznane nagrody oraz 3 prace, które zostały wyróżnione.

Prace nagrodzone

Sesje empatyczne w WUDzisławiu

Autorki projektu: Urszula Mitas, Ewelina Łakoma, Paulina Sobczyk

Z opisu projektu:

Nasza opowieść zaczyna się w czasach nam jeszcze nieznanych, a może nawet trudnych do pomyślenia. Dzięki najnowszej technologii już od trzech lat ludzie i inne gatunki mogą porozumiewać się ze sobą. Empatyczne sesje VR, początkowo pozwalające wcielić się w inne gatunki, pełniące funkcję terapii i uczące wzajemnego zrozumienia, otwierają drogę do przełomowej refleksji…Co jeśli nie chce się już dłużej być rybitwą? Wężem? Psem? Człowiekiem?

Przejdź do projektu

Emendo

Autorki projektu: Maria Borowy, Agnieszka Gliszczyńska, Katarzyna Kaniewska

Z opisu projektu:

W ramach projektu wyobraziłyśmy sobie świat, w którym same chciałybyśmy żyć – wolny od nienawiści i uprzedzeń nie tylko w obrębie gatunku ludzkiego, ale także pomiędzy gatunkami. Punktem wyjścia był dla nas program wymiany studentów ERASMUS – skoro ludzie wymieniają się w jego ramach kulturowo, to dlaczego podobny mechanizm nie może zadziałać dla wymiany międzygatunkowej?

Zainspirowała nas różnorodność zmysłów, jakimi da się odbierać świat. Tak pojawiło się pytanie ​“co gdyby sparować dwa zupełnie różne gatunki, dać im możliwość odczuwania świata innymi zmysłami i zanurzyć w odmiennych motywacjach i pragnieniach?”​. Tym samym już nie tylko za Wittgensteinem “Granice mojego języka wskazują granice mojego świata” a ograniczenia mojego ciała i percepcji. Znosząc te ograniczenia, otwieramy zupełnie nowy rozdział w historii.

Przejdź do projektu

Porpoise Opera

Autorka projektu: Hanna Matera

Z opisu projektu

Projekt ma na celu stworzenie przestrzeni artystycznej pomiędzy ludźmi i morświnami, gdzie zarówno zwierzęta, jak i ludzie będą mieli szansę na zrozumienie wzajemnych potrzeb oraz wymianę kulturalną. Miejscem, które to umożliwi jest zaprezentowana tutaj podwodna opera pozwalająca ludziom na usłyszenie głosu morświnów, ich potrzeb i odczuć w formie muzycznej.

Przejdź do projektu

Prace wyróżnione

Circulance

Autorki projektu: Patrycja Mielewczyk, Karolina Tracz, Konstancja Tanjga-Nawrot

Z opisu projektu:

CIRCULENCE = CIRCULENT + FLUENT + TURBULENCE

oznaczające turbulentne otoczenie, trwające mimo wszystko na Ziemi od 4,5 mld lat (mimo działalności człowieka, epok lodowcowych, wymierania gatunków itp.) oraz circle of life, sfery, spirala, powtarzalność procesów (powstawanie i znikanie), nieustanny ruch, chaos.

Przejdź do projektu

Pangean Ventures

Autor projektu: Paweł Halicki

Z opisu projektu:

Koncepcja Pangean to pomysł, który mógłby powstać w ramach projektu Equilibrium, a w przyszłości zunifikować prowadzone w ramach 3 Programów działania w jedną, globalną inicjatywę koordynującą samostanowienie zwierząt. Pangean poprzez platformy usług aktywizuje Osoby Niebędące Człowiekiem, pozwalając im sfinansować wykup i ochronę Terenów Zarezerwowanych tylko dla nich. Stref, które na mocy Paktu Podziału nie są odwiedzane przez Osoby Będące Człowiekiem.

Przejdź do projektu

Co stałoby się, gdyby przyroda zaprotestowała i zaczęła bezpośrednią walkę z człowiekiem?

Autor: Bartłomiej Skrzyczek

Z opisu projektu:

Tematem projektu stała się spekulacja na temat protestu i strajku zwierząt przeciwko niesprawiedliwemu (bezmyślne zabijanie, znęcanie się, opresja) traktowaniu przez człowieka. To rodzi dodatkowe pytania: w jaki sposób umożliwić regenerację przestrzeni zdewastowanej i opuszczonej przez człowieka? Co stałoby się, gdyby przyroda zaprotestowała i zaczęła bezpośrednią walkę z człowiekiem (brak produkcji tlenu, intencjonalne ataki (dzikich) zwierząt, wieloletnia susza, albo niekończące się powodzie?).

Przejdź do projektu

Finał

WUD Silesia 10,5 zakończyło się spotkaniem, na które zaprosiliśmy wszystkie uczestniczki i uczestników projektu „Rzeczywistość Ewentualna” oraz nasze ekspertki i ekspertów. Na spotkaniu porozmawialiśmy o doświadczeniach płynących z projektu oraz jak wykorzystać je dalej.

Mieliśmy również przyjemność wysłuchać dwóch wykładów:

• “Muszę dotknąć żeby zrozumieć” – wykład wygłoszony przez Wiesława Bartkowskiego
• “Ziemia moim ciałem” wykład wygłoszonym przez dr Ryszarda Kulika.

Oba wykłady wywołały gorącą dyskusję na temat projektowania i roli projektantów w obliczu katastrofy przyrodniczej.

Wykłady nagrywaliśmy i niedługo udostępnimy nagrania. Wtedy też napiszemy dłuższy komentarz na temat każdego z nich.

Podziękowania

Z tego miejsca chciałbym wszystkim bardzo serdecznie podziękować za zaangażowanie, serce, poświęcony czas i wysiłek w realizację WUD Silesia 10,5 i “Rzeczywistość Ewentualną”.

Dziękuję organizatorkom i organizatorom, współpracownikom, współpracowniczkom: Agacie Magdalenie Nowak, Kasi Drożdżal, Kasjanowi Kotyni, Dominice Ledwoń, Oldze Lech, Maćkowi Musze, Dorocie Nikiel, Tomkowi Stachoniowi, Grzegorzowi Zającowi.

Dziękuję ekspertom i ekspertkom projektu: dr Paulinie Urbańskiej, profesorowi Tomkowi Bierkowskiego, Annie Bielak-Dworskiej, Julii Koczorowskiej, Wiesławowi Bartkowskiemu, dr Ryszardowi Kulikowi.

Dziękuję Bartkowi Michalskiemu z Dostarczaj Wartość za patronat medialny nad wydarzeniem.

Dziękuję Wam – uczestniczkom i uczestnikom projektu!

Otwarte zakończenie

Finał edycji WUD SIlesia 10,5 nie był końcem, tylko początkiem działań, które chcemy realizować w ramach „Rzeczywistości ewentualnej” – spekulatywnej przestrzeni projektowania i dialogu pomiędzy ludźmi i przyrodą. Już niedługo kolejne informacje. Stay tuned!